Kalp ve damar hastalıkları ile D vitamini arasındaki ilişkiyi ortaya koymaya dönük çalışmalar; tümüyle olmasa da büyük ölçüde, kanda D vitamin düzeyi düştükçe, kalp ve damar hastalığı (koroner kap hastalığı, inme, perifer arter hastalığı) riskinin arttığını gösterdi.

• 1966-2012 yılları arasını kapsayan, usule uygun yapıldığı düşünülen 24 ileriye dönük (prospektif) çalışmanın, 65.994 katılımcısını ve 6.123 kalp-damar hastasını kapsayan meta-analizde, 25HVD (8-24 ng/mL) ile kalp-damar hastalık riski arasında ters ilişki saptandı. D vitamini düzeyi en düşük dilimde, en yükseğe göre toplam olay riski %52, kalp-damar hastalığından ölüm riski %42, koroner kalp hastalığı riski %38, inme riski %64 daha fazlaydı. 25HVD’deki her 10 ng/mL azalma için, genel olarak kalp-damar hastalığı riski %3 artıyordu (Wang L, Song Y, Manson JE, Pilz S, März W, Michaëlsson K, Lundqvist A, Jassal SK, Barrett-Connor E, Zhang C, Eaton CB, May HT, Anderson JL, Sesso HD. Circulating 25-hydroxy-vitamin D and risk of cardiovascular disease: a meta-analysis of prospective studies. Circ Cardiovasc Qual Outcomes. 2012 Nov;5(6):819-29. doi: 10.1161/CIRCOUTCOMES.112.967604. Epub 2012 Nov 13.).
• Framingham Offspring Study’de ortalama yaşı 59 olan 1.739 kişide 15 ng/mL’nin altında 25HVD düzeyine sahip olanlarda, daha yükseklere göre, 5.4 yıl zarfında ilk kalp ve damar olayı geçirme ihtimali, %62 daha fazlaydı (Wang TJ, Pencina MJ, Booth SL, Jacques PF, Ingelsson E, Lanier K, Benjamin EJ, D'Agostino RB, Wolf M, Vasan RS. Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease. Circulation. 2008 Jan 29;117(4):503-11. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.107.706127. Epub 2008 Jan 7.).
• 2001-4 NHANES’i 25HVD düzeyi 20 ng/mL’nin altındakilerde, 30 ng/mL ve üstündekilere kıyasla koroner daralmaya bağlı göğüs ağrısı (angina pektoris) ve kalp krizi (MI) geçirme sıklığının –yaş, cins, ırk uyarlamasından sonra- %49; BKİ, kronik böbrek hastalığı, hipertansiyon, DM, sigara, D vitamini desteği kullanımı uyarlamalarından sonra %24 daha fazla olduğunu gösterdi. D vitamini düşüklerde, kalp yetmezliği ve perifer arter hastalığı da daha sıktı (Kim DH, Sabour S, Sagar UN, Adams S, Whellan DJ. Prevalence of hypovitaminosis D in cardiovascular diseases (from the National Health and Nutrition Examination Survey 2001 to 2004). Am J Cardiol. 2008 Dec 1;102(11):1540-4. doi: 10.1016/j.amjcard.2008.06.067. Epub 2008 Sep 24.).
• 1988-94 yıllarını kapsayan 3. NHANES incelemesi, toplam 16.603 erişkinde 1308 kalp ve damar hastalığı saptadı. 25HVD düzeyi 20 ng/mL’nin altındakilerde %29.3’e karşılık, üstündekilerde %21.4 kalp ve damar hastalığı tespit edildi. Bozucu unsurların tümü düzeltildikten sonra, 20 ng/mL’nin altındakilerderiskin %20 daha fazla olduğu belirlendi (Kendrick J, Targher G, Smits G, Chonchol M. 25-Hydroxyvitamin D deficiency is independently associated with cardiovascular disease in the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Atherosclerosis. 2009 Jul;205(1):255-60. doi: 10.1016/j.atherosclerosis.2008.10.033. Epub 2008 Nov 11.).
• 2011’de yapılan sistematik bir gözden geçirme ve meta-analizde, 51 incelemenin değerlendirilmesinde, D vitamini ile kan yağları, şeker düzeyi, kan basıncı (SKB, DKB), kalp krizi (MI), inme (strok) ve ölüm riski arasında istatistiksel anlamlı ilişki saptanmadığı belirtildi (Elamin MB, Abu Elnour NO, Elamin KB, Fatourechi MM, Alkatib AA, Almandoz JP, Liu H, Lane MA, Mullan RJ, Hazem A, Erwin PJ, Hensrud DD, Murad MH, Montori VM. Vitamin D and cardiovascular outcomes: a systematic review and meta-analysis. J Clin Endocrinol Metab. 2011 Jul;96(7):1931-42. doi: 10.1210/jc.2011-0398. Epub 2011 Jun 15.).
• Kalp ve damar hastalıklarında D vitamininin muhtemel olumlu etkisini kan yağlarıyla ilişkilendiren araştırmalar vardır:
• 117 kişide kanda D vitamini (25HVD) düzeyi, toplam kolesterol ve LDL kolesterol düzeyiyle ters ilişkili saptamıştır. Kolesterol düşürücü statin alanların kan D vitamini (25HVD) düzeyi daha yüksek bulunmuştur (Cutillas-Marco E, Prosper AF, Grant WB, Morales-Suárez-Varela MM. Vitamin D status and hypercholesterolemia in Spanish general population. Dermatoendocrinol. 2013 Jun 1;5(3):358-62. doi: 10.4161/derm.27497. Epub 2013 Dec 18.).
• 108 tip 2 şeker hastasında, kan D vitamini (25HVD) düzeyi kanda trigliserit düzeyiyle ters ilişkili bulundu (Saedisomeolia A, Taheri E, Djalali M, Moghadam AM, Qorbani M. Association between serum level of vitamin D and lipid profiles in type 2 diabetic patients in Iran. J Diabetes Metab Disord. 2014 Jan 7;13(1):7. doi: 10.1186/2251-6581-13-7.).
• Bir sistematik gözden geçirmede, kan D vitamini (25HVD) düzeyi iyi (HDL) kolesterol ile aynı, trigliserit ile ters yönde ilişkili saptandı (Jorde R, Grimnes G. Vitamin D and metabolic health with special reference to the effect of vitamin D on serum lipids. Prog Lipid Res. 2011 Oct;50(4):303-12. doi: 10.1016/j.plipres.2011.05.001. Epub 2011 May 27.).
• Kan yağları yüksek 50 hastada kolesterol düşürücü simvastatin 40 mg ve 10’ar mg’lık simvastatin+ezetimib, 3 ayda kan D vitamini (25HVD) düzeyini sırasıyla %79.1 ve %36.7 artırdı (Liberopoulos EN, Makariou SE, Moutzouri E, Kostapanos MS, Challa A, Elisaf M. Effect of simvastatin/ezetimibe 10/10 mg versus simvastatin 40 mg on serum vitamin D levels. J Cardiovasc Pharmacol Ther. 2013 May;18(3):229-33. doi: 10.1177/1074248412470513. Epub 2013 Jan 2.).
• Kolesterol düşürücü atorvastatin 80 veya 10 mg alan 10.001 koroner kalp hastasının 4.9 yıllık takibinde, kalp ve damar hastalığı olayı yada ölümüyle, baştaki kan D vitamini (25HVD) düzeyi arasında bir ilişki bulunmadı (Bittner V, Wenger NK, Waters DD, DeMicco DA, Messig M, LaRosa JC. Vitamin D levels do not predict cardiovascular events in statin-treated patients with stable coronary disease. Am Heart J. 2012 Sep;164(3):387-93. doi: 10.1016/j.ahj.2012.06.016.).

***

D vitamini düzeyi ile kalp ve damar hastalığı arasındaki ilişkiyi doğrulayan pek çok çalışmaya rağmen, genel olarak D vitamini (ve kalsiyum) desteği verilmesinin bu hastalıklara iyi geldiğine ilişkin çok güçlü veriler yoktur.

• Menopoza girmiş 50-79 yaşlarında 36.282 kadını kapsayan çalışmada, günde iki kez 500 mg kalsiyum karbonat+200 İÜ D vitamini desteği yada ilaç taklidi (plasebo) uygulanmasının 7 yıllık takibinde, D vitamini+kalsiyum desteği yapılanlarda, plaseboya göre kalp krizi, koroner arter hastalığı, koroner baypas veya stent sıklığı, kalp yetmezliği nedeniyle hastane yatışı, inme (strok) ve geçici iskemik atak (TİA) geçirme sıklığında anlamlı fark görülmedi. Ancak çalışmaya D vitamin dozunun düşük olduğu eleştirisi getirilebilir. (Hsia J, Heiss G, Ren H, Allison M, Dolan NC, Greenland P, Heckbert SR, Johnson KC, Manson JE, Sidney S, Trevisan M; Women's Health Initiative Investigators. Calcium/vitamin D supplementation and cardiovascular events. Circulation. 2007 Feb 20;115(7):846-54.).
• 2009’da yapılan sistematik bir gözden geçirmede (Pittas AG, Chung M, Trikalinos T, Mitri J, Brendel M, Patel K, Lichtenstein AH, Lau J, Balk EM. Systematic review: Vitamin D and cardiometabolic outcomes. Ann Intern Med. 2010 Mar 2;152(5):307-14. doi: 10.7326/0003-4819-152-5-201003020-00009.), 7 incelemeden 5’inde düşük 25HVD düzeyinin kalp ve damar hastalık riskini artırdığı, 4 ikame çalışmasının kalp ve damar hastalık olay riskine etkisinin saptanmadığı saptandı.
• 2014’te yapılan sistematik bir gözden geçirme ve meta-analizde (Ford JA, MacLennan GS1, Avenell A, Bolland M, Grey A, Witham M; RECORD Trial Group. Cardiovascular disease and vitamin D supplementation: trial analysis, systematic review, and meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2014 Sep;100(3):746-55. doi: 10.3945/ajcn.113.082602. Epub 2014 Jul 23.),
• 5.292 kişiyi kapsayan RECORD çalışmasında, 3 yıl süreyle 800 İÜ D vitamini, 1000 mg kalsiyum, D vitamini+kalsiyum, Plasebo verilenlerin karşılaştırmasında, D vitamini alanlarda almayanlara göre kalp yetmezliği %25 (anlamlı), kalp krizi (MI) %3 (anlamsız) daha az; inme (strok) %6 daha fazla (anlamsız) bulundu.
• 21 incelemenin 13.033 kişisinde D vitamin desteği alanlarda almayanlara göre kalp yetmezliği %18, kalp krizi (Mİ) %4 daha az, inme (strok) %7 daha fazla bulunmakla birlikte sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı değildi.