Fortune, 25 Haziran 2001

Muayeneden hoşlanmıyorsunuz ama sağlıklı kalmanın en iyi yolu, hasta olmadığınızda da doktorunuzu görmektir.

Hani farkında değilseniz söyleyeyim; tıp müthiş teknik gelişmeler içinde. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) şimdiye kadar hiç görünmemiş alanları tarıyor. İnsan genomu keşfediliyor. Daha birkaç on yıl öncesinin bilim- kurgu konuları- organ nakilleri, tıkalı damarları açan stentler- şimdi olağan prosedürler. Fakat bütün gelişmelere rağmen tıbbın ana gövdesi hâlâ benim ve meslektaşlarımın tıp fakültesinde öğrendiklerine dayanıyor.

Doğru teşhise ulaşmak için ayrıntılı bir sorgulamanın en iyi yol olduğunu öğrendik. Normal kalp sesleriyle ciddî bir üfürüm arasındaki farkı tanımanın en iyi yolu da fizik muayeneydi. Klinik tecrübemiz arttıkça, prostattaki tehlikesiz bir büyüme ile habis bir tümörü işaret eden kitle arasındaki ince farkı algılayabilecek hale geldik.

Topladığımız bilginin mümkün tanılar listesi hâlinde bir sentezini yaptıktan sonra uygun laboratuar tetkikleri istedik; belki ortaya birşeyler çıkar diye, saçma atan tüfek gibi aklımıza gelen her tetkiki değil.

Deneyimli hekimlerle çalışarak, etkili soruların nasıl sorulacağını öğrendik. Hastanın hem ne dediğini hem de ne demediğini dinlemeyi öğrendik.Tebrik edici, tavsiye edici iletişimi ve bazen da çok kötü haberleri nasıl vereceğimizi öğrendik. Konuştuğumuz insanın hayatının büyük bir değişimin etkisinde kalabileceğini aklımızdan çıkarmadık.

Bunların hiçbiri değişmedi. Bu ortaklıkta, hastanın da aktif bir rol alması gereği de... Doktorunuza gittiğinizde mutlaka allerjilerinizin, aldığınız ilaçların listelerini ve şikâyetinizle ilgili olabilecek bütün geçmiş tetkiklerinizi getirin. Muayeneden önce rahatsızlık belirtilerini düşünün ki, onları açık ve kesin bir şekilde anlatabilesiniz. Doktorunuz reçete yazdığında talimatlarına uyun. Araştırmalar birçok insanın uymadığını gösteriyor.

Sağlıklı kalmanın yolu da hemen aynı derecede temel ve basittir. Sigara içmeyin, fizik ve zihin aktivitenizi koruyun ve iyi beslenin. Bunlar çok açıktır ve doğrudur. Son zamanlarda 42 000 kadın üzerinde yapılan bir araştırma, tavsiye edildiği gibi beslenenlerin, araştırmanın yapıldığı beş yıl boyunca ölüm risklerinin %30 düştüğü belirtmiştir.84 000 kadın üzerinde yapılan bir başka araştırma da, en sağlıklı davrananların kalp hastalığı riskinde yaklaşık %90 azalma gözlenmiştir.

Periyodik değerlendirmeler yaptırarak size sağlık hizmeti verenlerle sürekli temasta bulunun. Tansiyonunuz normalse iki yılda bir, yüksekse daha sık aralıklarla kontrol ettirin. 20 yaşından itibaren her beş yılda bir kan yağlarınızı (kolestrol ve trigliseridler) kontrol ettirin. 45 yaşından itibaren de üç yılda bir kan şekerinizi... Aşıları unutmayın. Basit bir aşı grip, zatürre, tetanoz veya başka hastalıkları önleyebilir.

18 yaşından sonra veya cinsi faaliyet başladıktan sonra kadınlar, bir ilâ üç yılda bir serviks kanserine karşı Pap testi yaptırmalıdır. Genç erkekler, ayda bir kendilerini muayene ederek, testislerinde kansere işaret eden kitle olup olmadığına bakmalıdırlar. (Kolay hatırlamanın yolu: her ayın birinde; kolay bir yerde- duşta.) Bu konuları çocuklarınıza da anlatın.

Kadınlar 40 yaşından başlayarak yıllık mammogramı düşünmeli, ayda bir de kendi kendilerine meme muayenesi yapmalıdırlar. 40 yaşından başlayarak erkekler yılda bir parmakla rectal muayene ve prostata özgü antigen (PSA) kan testin yaptırmalıdır. 50 yaşından itibaren kolon kanseri taraması her iki cins için de kritiktir. Kolon kanserinin birden fazla testi vardır. Hangisini tavsiye ettiğini doktorunuza sorun ve söylediklerine uyun.

Bu testler, yaptırılması mutlaka gerekenlerdir. Sizin özel riskleriniz ve durumunuza göre doktorunuz başka testler de isteyebilir. Ailenizin geçmişinde saydığımız hastalıklar görülmüşse, taramalara daha erken başlanır.

Son yılların müthiş gelişmeleri, hastalandığınızda size belki yarar sağlayabilir. Fakat en ileri tedavilere ve o çok parıltılı aletlere rağmen yeterli beslenme, dinlenme ve egzersiz, iyileşmenin ve hastalıkları önlemenin kritik unsurlarıdır.