Kısaca egzersiz

İnsan vücudu milyonlarca yıllık evrimi boyunca hareketli bir ortama uyum sağlamıştır.. Bu yüzden modern çağın hareketsizliği, bizi yıkıcı bir hastalık gibi etkilemektedir. Hayatı ve hayat kalitesini tehdit eden şeker, hipertansiyon ve diğer kalp ve damar hastalıkları, sindirim sistemi bozuklukları hattâ bazı kanser türleri gibi hastalıklara yol açabilmektedir.

Buna karşılık egzersizin, başta moralimiz olmak üzere faydalı etkileri hemen görür. Dolayısıyla yaşam kalitesi yolunda, sigaradan sonra ilk ele alınacak program egzersiz olmalıdır. Biz, egzersizi hayatınızın rutini içindeki keyifli bir alışkanlık hâline getirmeyi amaçlıyoruz.

Niçin egzersiz?

İnsan vücudu milyonlarca yıllık evriminde, masada veya televizyon karşısında oturmak, araba sürmek veya asansöre binmek için tasarlanmadı... Vücudumuz bizden hâlâ, bütün gün koşmamızı, tırmanmamızı, atlamamızı, hiç olmazsa yürümemizi bekliyor. Bekledikleri olmayınca da önce üzüntü, depresyon sinyalleri veriyor, arkadan da şeker, kalp, inme gibi hastalıklara yakalanıyor.

Şu anda bile, sizi hafifçe zorlayan bir egzersizi beş- on dakika yapsanız, salgılanan endorfinlerin neşenizi arttırdığını fark edebilirsiniz.

Egzersize başladıktan hemen sonraki günlerde atardamarlarınız elâstikiyet kazanır, kan basıncı düşer. Egzersiz yaptığınız günler, egzersizden 18 ilâ 24 saat , vücudunuz ürettiği insüline karşı hassaslaşır, kan şekeri seviyeleri kontrol altına girer ve şeker hastalığına yakalanma ihtimali azalır. Ocak 2001'de Annals of Internal Medicine dergisinde yayınlanan bir araştırmada, 5 000 şeker hastası kadın arasında tempolu yürüyüş yapanlarda kalp hastalığı ve inmenin %40 daha az meydana geldiği gözlendi. Houston'daki Baylor Tıp Fakültesi'nden Doçent Dr. Ken Goodrick, "Eğer herkes haftada birkaç saat egzersiz yapsaydı, Tip 2 diyabet diye bir hastalık olmazdı" diyor. Tip 2 diyabet, yetişkinlikte ortaya çıkan en yaygın şeker hastalığının adıdır.

Kısaca, daha derli toplu bir liste yapacak olursak, egzersiz:

• Kalori harcatarak ve başka mekanizmalarla, aşırı kilolara, şeker hastalığına ve kolestrol, trigliserid gibi kan yağları dengesizliğine önleyici etki yapar.
• Akciğerin performansını arttırır; yeni damarların teşekkülü, damar esnekliğinin ve kan hacminin artmasıyla yüksek kan basıncı (hipertansiyon), kalp ve damar hastalıkları ve inme riskini azaltır.
• Kemik dokusunun zayıflamasını, kasların fonksiyonlarını kaybetmelerini önler; koordinasyon ve esneklik yeteneğini arttırır.
• Gebelerde doğumu kolaylaştırır.
• Varis teşekkülünü engeller.
• Sindirim sisteminin rahat çalışmasını sağlar.
• Egzersizle salgılanan endorfinler kendini iyi hissetmeyi, ağrı eşiğinin yükselmesini ve rahat uyumayı sağlar.
• Kalın bağırsak, prostat, rahim ve meme kanseri riskini azaltır.

Egzersiz, gerçekten sigarayı bırakmaktan sonra sağlığınız için yapabileceğiniz en iyi şeydir. Bu beklenen bir sonuçtur: Başlarken da söylediğimiz gibi insan vücudu sürekli egzersiz yapılan bir ortamda milyonlarca yılda gelişmiştir. Aslında egzersizin bütün bu iyiliklerini saymak yerine, aynı sonuca şöyle de bakabiliriz: İnsanın normal hâli hareketliliktir. Hareketsizlik normal dışı bir unsur olarak organizmanın hastalanmasına sebep olmaktadır.

ABD Sağlık Bakanlığı'nın 1996'da yayımlanan "Fizik Aktivite ve Sağlık" başlıklı raporunda, bir dizi araştırmanın, sonucu verilirken şu tespitler öne çıkarılıyordu:

Günde yarım saat veya daha fazla yoğun egzersiz yapmak son derece faydalıdır. Ancak, bu yapılamıyorsa, veya doğrudan bu egzersiz yoğunluğuna çıkılamıyorsa, veya kesintisiz yarım saat ayrılamıyorsa... Yarım saati taksitler halinde, meselâ üç adet on dakika, veya altı adet beş dakika yapmak da fayda sağlamaktadır. Düşük yoğunluktaki egzersiz de yararlıdır... Özetle, egzersizden elde edilen faydada bir "doz etkisi" vardır. Belli bir süre veya seviyenin altındaki egzersizin bile faydası sıfır değildir. Bu bulgular, hareketsizlik için hiçbir mazeret bırakmamaktadır. Kısa mesafeleri yürümek, birkaç kat için asansöre binmemek gibi, günlük hayatın içine kolayca yerleştirilebilen davranış değişiklikleri bile faydalı olmaktadır.