Bundan yarım asır önce beslenme uzmanlarının işi, bugüne göre daha kolaydı. Ana tavsiye et, süt, sebze ve meyvenin hepsinden ve dengeli olarak faydalanılmasıydı. İleri ülkelerde şişmanlığın tam bir salgın hastalık şeklinde artması, doymuş yağların ve kırmızı etin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri ortaya çıkınca, "hepsinden, dengeli biçimde yiyin" tavsiyesinin yetmediği hissedildi. Yaklaşık on yıl önce, ABD Tarım Bakanlığı bu sayfada ilk sunduğumuz "Piramid"i ortaya attı. Bu piramidle şişmanlığın asıl kaynağı olarak görülen yağ (özellike doymuş hayvansal yağlar) ve tatlılar "tavan arasına" kaldırılıyor, bunların yerine günlük kalori ihtiyacının çoğunun tahıllardan karşılanması öneriliyordu.

Yağların hepsinin suçlanmaması gerektiği, Akdeniz insanlarının asırlardır zeytin yağı yedikleri ve hiç de sağlıksız olmadıkları bilgileri, bu piramide bir ikincisini kardeş olarak getirdi: "Akdeniz Piramidi". Bunu ikinci piramidimiz olarak sunuyoruz.

Aradan geçen on yılda, şişmanlama salgını durmadı; tersine arttı. Gerçi piramid tavsiyelerine uyulduğu için veya uyulduğu halde şişmanlanmıyordu ama ortaya yeni bilgiler ve yeni problemler de çıkmıştı. Katı margarin ve hazır kek, bisküi gibi gıdalarda gittikçe daha fazla kullanılan ve kolestrolsüz diye sağlıklı iddiasıyla pazarlanan trans yağların aslında tereyağından da zararlı olduğu bulundu. Balık ve bitki yağlarının faydaları ortaya çıktı. Kepekli tahılların rafine tahıl ürünlerine göre yararı da belirginleşti. Bütün bu gelişmeler, yakın zamanda Newsweek dergisine kapak olan ve bizim gazetelerimize de "Mükemmel Diyet" başlıkları ile yansıyan yeni bir piramidi ortaya çıkardı. Harvard Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu'ndan Dr. Walter Willet'in yeni piramidini. Bu sayfada son olarak da bu piramidi veriyoruz.

Harvard piramidinin eskilerden en büyük farkı, rafine tahıl ürünlerini de tavan arasına atması. Ayrıca yağların eşit olmadığı, faydalılarından, şişmanlatmayacak kadarının yenmesi gerektiği tavsiyesi fark yaratıyor. Willet piramidinin ABD Tarım Bakanlığı'nınkinden epey ayrıldığı, fakat Akdeniz piramidinden çok da farklı olmadığı söyleniyor. Gerçi Akdenizliler bol makarna da yer ama. Milyarlarca insanın asırlardır pirinçle beslendiği halde bal gibi sağlıklı oldukları söylendiğinde Willet'in Harvard ekolü, "İyi ama onlar gündüz masa başında, gece de televizyon karşısında oturmuyor!" diye cevap veriyor. Zaten piramidin temeline günlük egzersiz ve mutlaka kiloya dikkat uyarılarını koymuşlar.

Tartışmalar süre dursun, tartışılmayan doğrulara bakalım: Şişmanlık iyidir diyen kimse yok. Bir şişmanın piramidi de muhakkak ki bu sayfadakilerin tamamınıdan çok farklı. Diğer bir çarpıcı nokta, bazı "mucize rejim"lerin bütün piramitlerin "sakın yapmayın!" dediğini tavsiye etmesi! Peki gazetelerimizin "mükemmel diyet" dedikler hangisi? Mükemmel diyet, ömür boyu sürecek sağlıklı beslenme alışkanlığıdır. Yanlış anlama "diyet" kelimesinin iki farklı manasından kaynaklanıyor. "Diyetisyen" kelimesindeki ve Newsweek'in bu sayısının kapağındaki "Mükemmel Diyet" ifadesinde bu kelime "beslenme tarzı", "uzun vadeli beslenme şekli"ni anlatıyor. Yersiz ümitlenenlerse "zayıflama rejimi" ile eş anlamlı kullanılıyor: Başlanacak, birkaç hafta sürüp sonra bitecek ve bitince eski alışkanlıklarımıza dönebileceğimiz eziyetli, fakat kilo verdiren bir paket. Rejimlerin yapıldıkları sırada kilo verdirebildiğini, fakat orta vadede verilen kiloların genellikle fazlasıyla geri döndüğünü "Rejimler şişmanlatır mı?" yazımızda anlatmıştık.