vitamin ve mineraller, eksiklikleri varsa alındıklarında fayda sağlar. Ama eksiklikleri yok

sa veya eksikliği telafiden çok daha yüksek dozlarda alınıp belli bir miktarın üstüne çıkarlarsa, zarar verebilirler. Bu tür zarar, vücutta biriktikleri için, özellikle yağda eriyen A, D, E ve K vitaminleri için söz konusudur. Erişkinlerde günlük vitamin ve mineral ihtiyacı için tabloya bakabilirsiniz. 

 

 

Doz aşımı dışında, vitamin ve minerallerin bir takım istenmeyen yan tesirlerinin de olması mümkündür. 

 

Bu nedenle hemen her şeyde olduğu gibi aslında tartışma, bir yarar-zarar dengesi sorunudur.

 

***

 

Bir önceki bölümde alınması konusunda istekli olunması gereken vitamin ve minerallerden söz etmiştik. Bir de gereğinden fazla alınmasından özellikle sakınılması gerekenler var:

 

Beta karoten ve A vitamini: Hâlihazırda (ve muhtemelen geçmişte) sigara içenler ve asbest maruziyeti gibi akciğer sorunu olanlar, beta-karoten veya A vitaminini fazla aldıklarında akciğer kanseri ve her hangi bir sebepten ölüm riski artar (1, 2). 

 

2010 yılında yayımlanan 8 rastgele örneklemeli çalışmanın 180.702 kişisini içeren bir meta-analizde, beta-karotenle kanser riskinin akciğerle sınırlı olmayıp mideyi de kapsadığı (ama genel kanser oranına ve diğer kanserlere anlamlı etkinin saptanmadığı) yayımlandı. Çalışmada, günde 20-30 miligram beta-karoten almanın genelde akciğer kanserini %16, mide kanser riskini %34 artırdığı; sigara içen ve asbeste maruz kalanlarda bu oranın sırasıyla %20 ve %54’e ulaştığı görüldü.

 

Gebelikte aşırı A vitamini bebeğin sakat doğmasına sebep olabileceğinden günde 10 bin İÜ (veya 3 bin mikrogram) aşılmamalıdır. Beta karoten fazlalığı ayrıca ciltte sararmaya sebep olabilir. A vitamini kemik kitlesini de azaltabilmektedir.

 

E vitamini: Kanamalı inme (hemorajik strok) riskini artırabilir. Bir başka çalışmada E vitamininin prostat kanser riskini %17 artırdığı bildirilmiştir. Ancak bir başka meta-analizde, ne tek başına, ne de kombine halde verilen E vitamininin her hangi bir sebepten ölüme etkisinin olmadığı yayımlandı.

 

D vitamini: D vitamini eksikliği o kadar popülerleşti ki, “her derde deva” gibi algılayanlar var. Özellikle çok yüksek doz D vitamini ampullerinin –kontrolsüz- yutulması, böyle giderse, önümüzdeki yıllarda D vitamini doz aşımı sorunu yaratacak gibi görünüyor.