Çoklu vitamin ve mineral destekleri sanıldığı kadar fayda sağlamaz!
Herkes daha sağlıklı bir hayat sürmek ve daha uzun yaşamak ister. Ne var ki, pek azımız bunun gereklerini yerini getiririz. Çoğumuzun üç aşağı beş yukarı nasıl daha sağlıklı beslenilmesi gerektiği konusunda fikri olsa da, bunu hayata geçirmekte zorlanırız. Bunun yerine oluşabilecek zararları kolayca bertaraf edebilmenin çarelerini ararız. Bu kolay yollardan biri de vitamin ve mineral desteği sağlayan hapları, şurupları, tozları, damlaları ve ampulleri yutmaktır. Bu konuda şampiyon Amerikalılardır. Ama son yıllarda ülkemizde de bu eğilim giderek güçleniyor.
Belirgin bir sağlık sorunu olmaksızın vitamin ve mineral desteği alanlar, daha sağlıklı olmayı, özellikle de daha az kalp ve damar hastalığına, daha az kansere yakalanmayı ve daha uzun bir ömre kavuşmayı umuyorlar. Acaba gerçekten öyle mi? Alınan vitamin ve mineraller işe yarıyor mu?
Doğrusunu isterseniz, bunu anlamak o kadar da kolay değil. Katılımcıların çok uzun zaman izlenmesi gereği, en baştaki vitamin seviyesinin bilinmezliği, alınan vitaminin form ve miktarındaki heterojenlik, vitamin ve mineral desteği alanların sağlığına daha özen gösterme eğilimi, alınan desteğin işe yarayıp yaramadığı araştırılan sağlık sorunlarına pek çok farklı unsurun tesiri, yaş ve cins farklılıkları gibi pek çok problem araştırmaların güvenirliğini azaltabiliyor. Bu yüzden de bir yayında faydalı olduğu söylenen bir vitaminin, bir başka yayında zararlı olduğu iddia edilebiliyor.
Ama bilimsel araştırmanın asgarî koşullarına sahip güvenilir yayınların sonuçlarının bir araya getirilip daha genel çıkarımların yapıldığı meta-analiz ve sistematik gözden geçirme şeklindeki çalışma sonuçları daha doğru fikir verebilir. Çok fazla kafa karıştırmamaya çalışarak bu güvenilir yayınların yaygın kanaatlerini paylaşacağım.
Tam uzlaşı olmasa da, belirli bir hastalığı olmayıp sağlıklı görünenlerde çoklu vitamin ve mineral desteği almayı destekleyecek yeterli veri yok.
***
Çeşitli vitamin ve mineralleri birlikte içeren
çoklu vitamin ve mineral destekleri (multivitamin ve mineral) konusunda genel kanı, sağlıklı kişilerin hastalıklardan korunmak ve daha uzun yaşamak için çok fazla işe yaramadıklarıdır. ABD Koruyucu Hekimlik Örgütü (Preventive Services Task Force), en son 2014 yılında,
bu amaçla kullanılmaları için kayda değer her hangi bir sebebin bulunmadığını bildirdi.
ABD Koruyucu Hekimlik Örgütü (Preventive Services Task Force) için yapılan
bir meta-analizde, kalp ve damar hastalıkları ve kanseri önlemede multivitaminlerin erkeklerde olumlu yönde pek az tesirinin olduğunu, kadınlarda olmadığını bildiren ve multivitaminlerin kalça kırık riskini artırdığını gösteren çalışmalardan söz edilmiştir
. Bu çalışmalardan birinde, 11 yıl süreyle, günlük multivitamin ve mineral desteği alan, ortalama yaşı 64 olan sağlıklı orta yaşlı ve yaşlı erkeklerde toplam kanser sıklığının %8 daha az olduğu saptandı.