Taş devri diyeti veya paleolitik diyet ilgimi çektiğinden son dönemde “Paleo diyetiyle zayıflama” reklamlarını görünce merak edip inceledim. Bu diyetin tavsiyelerini içeren bir kitap falan beklerken, “PaleoLife” adlı bir destek ürünü olduğunu gördüm.  Reklamda tam içeriğine ulaşamadım ama tanıtım yazısından elma lifi, limon kabuğu ve kereviz içerdiğini öğrendim. Fakat asıl bel bağlanan madde bunlar değildi. Reklamda şöyle deniyordu: “İçeriğinde öyle bir madde daha var ki işte bu yüzyılın icadı desem yanılmış olmam. Adı Fabuless. Bugüne kadarki en güçlü yağ yakıcı Fabuless. Tok tutup iştahı kapaması gibi özellikleri mevcut olsa da en güçlü özelliği hızlı ve zararsız bir şekilde yağ yakması. Bu sayede günde yaklaşık 210-230 gr arası kilo veriliyor.”

Daha önce Fabuless’i duymamıştım. Tıp kaynaklarından araştırdım. Diğer adının Olibra olduğunu öğrenince, aslında eskiden beri bilinen bu ürünü hatırladım. Bu ikisi için tarama yaparken Reducal olarak da bilindiğini öğrendim.

***
Fabuless / Olibra / Reducal, İsveç’te, Lipid Technologies Provider AB tarafından, hurma ve yulaftan damıtmayla elde edilen yağ karışımı şeklinde ticarî bir ürün. Yiyeceklerle, tercihen yoğurtla birlikte alındığında iştahı ve açlık duygusunu yatıştırdığı, tokluğu artırdığı ve sonuçta yiyecek alımını azalttığı iddia ediliyor.

Tıp kaynaklarında konuyla ilgili bugüne kadar yapılmış 10 kadar çalışma olduğunu gördüm. Çalışmaların tümü, genellikle küçük çalışma gruplarında, rastgele örneklemeyle yapılmış. Yani grup ikiye bölünüp rastgele bir gruba Fabuless / Olibra, diğer gruba kontrol için Fabuless / Olibra olduğu söylenerek süt yağı verilmiş. Sonra da iki grup karşılaştırılmış. Bu yayınları yayım tarihlerini gözeterek, en eskisinden günümüze özetleyeceğim:

• 2000 yılında, yaklaşık 30 kişide, bir hafta arayla iki farklı zamanda yapılan çalışmada, ortalama kalori alımı ilki Fabules/Olibras, ikinci kontrolü göstermek üzere, ilk çalışmada 1529-1815, ikinci çalışmada, 1648-1887, ikisi birden 1600-1839 Kalori şeklindeydi. Yani Fabuless / Olibra gıdayla kalori alımını anlamlı olarak (yaklaşık %9 kadar) azaltmıştı. Ana yakıt unsurları olan yağ, karbonhidrat ve protein alımına ayrı ayrı bakıldığında da azalma olduğu görüldü.
• Aynı grubun 50 normal kilolu kişide yaptığı çalışmada Fabuless / Olibra’nın farklı dozlarının etkisine bakıldı. Fabuless / Olibra içermeyen yoğurtla 1772 Kalorilik gıda alımına karşılık, Fabuless / Olibra’nın 2-4-6 gramlık dozlarıyla, sırasıyla, 1392-1338-1252 Kalorilik gıda alımı saptandı. Yani doz artışı, gıda alımının kalorisini daha çok azaltıyordu. Karbonhidrat alımında da benzer şekilde, 171,5 grama karşılık, 140,9-130,2-126,0 gram şeklinde azalma saptandı. Üstelik bu azalmalar, Fabuless / Olibra alımını izleyen 36 saatte de sürüyordu.
• 28 kişide 3 hafta arayla iki farklı dönemde çaprazlanarak 5 gram Olibra / Fabuless ile kontrol olarak 5 gram süt yağının karşılaştırmasında, Olibra / Fabuless’in, ne iştaha, ne de gıdalarla alınan enerjiye veya temel yakıt miktarlarına her hangi bir etkisi saptanmadı.
• Fazla kilolu 50 kadın, 6 hafta günde 500 Kalorilik çok düşük kalorili bir diyetle zayıflatıldı. Ardından grup rastgele ikiye ayrılıp 18 hafta süreyle bir gruba Olibra / Fabuless’li, diğer gruba kontrol için süt yağlı yoğurt verildi. Olibra / Fabuless alanlar yaklaşık 1,1 kilogram alırken, diğer grup 3 kilogram aldı. Daha az açlık çektiklerini ifade ettiler. Ayrıca Olibra / Fabuless alanların yağ kütlesinin daha fazla azaldığı ve istirahat enerji tüketimlerinin daha fazla olduğu görüldü. Olibra / Fabuless’in verilen kiloların geri alınmaması için faydalı olabileceği düşünüldü.
• Aynı çalışma grubu 21 normal kilolu genç erişkin ve 20 toplu orta yaşlıda bir çalışma yaptı. Kahvaltıda yoğurtla verilen Olibra / Fabuless ile kontrol için verilen süt yağını karşılaştırdılar. 18-30 yaş arası normal kilolu gençlerde açlığın azaldığı ve acıkma süresinin (174 dakikaya karşılık 234 dakikaya) uzadığı ama orta yaşlı topluların iştahını etkilemediği saptandı. Gerek söz konusu gruplar, gerekse grubun tamamında, gıda ile alınan toplam kalori miktarında da bir fark saptanmadı.
• 15 sağlıklı erkekte yapılan çalışmada, Olibra / Fabuless’in gıdanın ağızdan alınıp makattan çıkışına kadarki süreyi 45 dakika kadar uzattığı saptandı.
• 16’sı kadın, 8’i erkek, toplam 24 gönüllü, rastgele örneklemeyle ikiye ayrıldı. Olibra / Fabuless alanların almayanlardan iştah hissinde bir fark olmadığı; gıda alımını da anlamlı biçimde değiştirmediği belirtildi. Aynı ekip, bir yıl sonra hayli benzer bir çalışma yayımlayıp, aynı kanaatlerini tekrar dile getirdiler.
• 18 sağlıklı fit erkekte, Olibra / Fabuless’in, kontrollara göre doyma hissine az da olsa olumlu tesir ettiği, fakat gıdayla alınan kalori miktarında veya temel yakıt türlerinde her hangi bir azalma sağlamadığı belirtildi.
• 82 kişi rastgele ikiye bölünüp 12 hafta süreyle Olibra / Fabuless’li ve kontrol için süt yağlı yoğurt verildi. Bu süre sonunda beden ağırlığı Olibra / Fabuless verilenlerde yaklaşık 2,17; kontrollerde 1,68 kg; bel çevresi ölçümü Olibra / Fabuless verilenlerde 2,93, kontrollerde 1.78 santimetre azaldı. Ama kilo ve bel çevresindeki azalma farkı anlamlı bulunmadı. Açlık skoru Olibra / Fabuless grubunda azalmakla birlikte, iştah, doyma hissi, yiyecek alımı, beden yağı oranı ve bel/kalça oranlarında her hangi bir fark saptanmadı.

***

Sonuç olarak Fabuless  / Olibra konusunda yapılan çalışmaların az sayıda olduğu, çalışmalardaki vaka sayılarının yetersizliği ve çalışma sonuçlarının ortak bir kanaat oluşturmaya yetmediği görülüyor. Eldeki verilerle, muhtemelen açlık hissini az da olsa azalttığı ama bunun anlamlı kilo kaybı sağlamaya yetmediğini söyleyebiliriz. İkibinli yıllardan beri piyasada olan ürünün, bugüne kadar fazla yankı bulmamasının, toplum tarafından da onaylanmadığına yorarsak haksızlık etmiş olur muyuz?