Daha önce D vitamini eksikliği saptandığında iki aşamalı bir tedaviden söz etmiş; önce eksiği kapatmak gerektiğini söylemiştik. Daha önce dile getirdiğimiz bir başka şey, eksiklik ne kadar fazlaysa, aynı miktar D vitamininin, eksikliği az olanlara göre, kan seviyesini daha fazla yükselttiğiydi.
Eksiği kapamak amacıyla kan D vitamini (25HVD) seviyesini 1 ng/mL (veya 2,5 nmol/L) yükseltebilmek için yaklaşık günde 100 İÜ (2.5 mcg) D vitaminini 2-3 ay kadar almak gerektiği söylenmektedir. Daha, hassas bir ayar için, günde alınacak her 100 İÜ D3 vitamininin (ergokalsiferolun), yaklaşık olarak 25 HVD’yi,
- 25 HVD’si 10 ng/mL’nin altındakilerde 1-1,5,
- 25 HVD’si 10-20 ng/mL olanlarda 0.7-1,
- 25 HVD’si 20-30 ng/mL olanlarda 0.5 ng/mL kadar artırdığını,
- 25 HVD’si 40 ng/mL’nin üstündekilerde –yağ dokusunda birikim nedeniyle- çok fazla artış olmadığını göz önüne alarak açık kapama planı yapılabilir.
Bir başka ifadeyle, D vitamini açığını kapamak amacıyla, her 1 ng/mL artış için, kandaki açık fazlaysa daha yüksek, azsa daha düşük doz gerektiği düşünülerek, günde 50-150 İÜ D vitaminini 2-3 ay süreyle almak gerekir.
Ya da daha pratik olarak, 25 HVD’si 20 ng/mL’nin altındakilerde kabaca, 6-8 hafta süreyle, günde 6.000 İÜ veya haftada 50.000 İÜ D3 vitamini verilerek açık kapatılır.
Açık kapatıldıktan sonra, yeniden açık oluşmaması ve günlük D vitamin ihtiyacının karşılanması için, ya doğal yollardan sağlanmasına yönelik çaba gösterilir; ya da daha iyisi (ve garantilisi) günlük ihtiyaç D vitamin takviyesi şeklinde alınır (idame tedavisine geçilir).
***
D vitamini açığını kapamak için, her 1 ng/mL artış için, kandaki açık fazlaysa daha yüksek, azsa daha düşük doz gerektiği düşünülerek, günde 50-150 İÜ D vitamini 2-3 ay süreyle almak; sonra da idame dozuna geçmek gerekir. Haftalık yada aylık dozlar da buna göre hesaplanabilir.
Açığın yukarıda tanımladığımız şekilde kapatılamayacağı hastalar vardır. Bunları “Doğal yollardan D vitamini ihtiyacını karşılayabiliyor muyuz?” kısmının sonunda, doktorları ilgilendiren sorunlar şeklinde listelemiştik. Bunlardan,
- Yağ sindiriminde ve bağırsaktan emilim bozukluklarında –günde 50.000 İÜ’ye varan- hayli yüksek dozlara çıkmak gerekebilir.
- Bildik D2 (ergokalsiferol) ve D3 (kolekalsiferol) şeklindeki takviyeler işe yaramayacağı durumlarda, özellikle,
- karaciğer yetmezliği olanlarda ya da karaciğerde dönüşümü bozan ilaç kullanımı durumlarında kalsidiol (25HVD),
- ciddi (<30 mL/dk GFR) kronik böbrek yetmezliği ve tip 1 rickets hastalarında kalsitriol (1.25-dihidroksivitamin D),
- 1-alfa-hidroksivitamin D eksikliğinde ise dihidrotaşisterol kullanılır.