Prof. Dr. Canan Karatay, bundan elli yıl önce Dr. Atkins’in fikir babalığını yaptığı, karbonhidrattan fakir, proteinden zengin diyetin sayısız versiyonlarından birini savunmaktadır. Tereyağı, işkembe, kelle-paça, lahmacun gibi unsurlarla, diyeti yerlileştirmiştir. Belki de halkın onu bu denli sevmesinin nedeni budur. Belki kolesterol ilaçları üstünden ilaç firmalarına açtığı savaş da, “komplo teorilerini” sevmemiz nedeniyle hoşa gidiyor olabilir. Canan Hanım’ın Türk halkınca sevilip beğenildiğine hiç kuşku yok.
Onu medyamız da çok sevdi. Türk tıp çevrelerine karşı duruşu, engizisyona direnen Galileo ile özdeşleştirildi. Hemen her gün, bir Karatay “hikmeti”; ekran, gazete ve veb sayfalarını süslemektedir. Canan Hanım “haklı çıkmaktan” yoruldu. Tetikte bekleyen müritleri, kolesterolün zararsızlığını ima eden en küçük haberi bile “Canan Karatay yine haklı çıktı” manşetleriyle duyurmaktalar. Bunlardan birini
daha önce paylaşmıştım.
***
Canan Hanım’ın şahsıyla bir sorunum yok. Paylaşmasam da, güncel muteber tıp bilgisiyle çelişen iddialarına da sözüm yok. Bilim durağan olmadığı, yeni araştırmalarla her geçen gün daha doğru bir noktaya evrildiği için, belki bir gün gerçekten haklı da çıkabilir. O zaman ben de çok sevinirim. Kebabı, tereyağını, kaymaklı yoğurdu, kelle-paçayı kim sevmez ki?
Benim Canan Hanımı konu edinme nedenim, dile getirdiği iddiaları muteber tıp bilgisi şeklinde sunmasıdır.
Bir hekimin, özellikle de akademik ortamdaki bir hekimin, illa o günün geçerli bilgilerini tartışmasız kabul etme mecburiyeti yoktur. Güncel “muteber” bilgiler hilafına iddialarda bulunması bilime ihanet olmadığı gibi bilimsel gelişme için bir zarurettir. Bu yüzden, Canan Hanımın “ben kolesterolün zarar verdiğini düşünmüyor, tam tersine vücudu koruduğunu düşünüyorum” şeklindeki iddiası, bilimsel sürecin doğal seyri içinde sayılabilir(di). Ama bir şeyi itiraf etmek koşuluyla: “Günümüz tıbbı, benim söylediklerimin aksini söylemekle birlikte…” dese ve neden farklı düşündüğünün makul gerekçelerini sunabilseydi…
Ama o bunu yapmak yerine, “kitaplarımda belki binden fazla referans var” diyerek, söylediklerinin günümüzün “muteber” tıp bilgileri olduğunu iddia ediyor. Kolesterolün, kalp ve damar hastalıklarının sebebi olarak hiçbir çalışmada gösterilemediğini söyleyebiliyor. Yazıya konu teşkil eden raporun söylemlerini çarpıtarak, mesnetsiz iddialarına dayanak yapabiliyor. FDA gibi muteber kuruluşlardan cımbızla alıntılamalarından kafa karıştırmayı seçiyor. Birtakım tıbbî uygulamaların Türkiye dışında Dünyanın hiçbir yerinde yapılmadığı söylemiyle Türk tıbbını itham ederek “(gerçekler) senelerce halkımızdan saklandı”, “alıp okusunlar” diyebiliyor.
Halkın yersiz teveccühü mazur görülebilir. Ama medyanın bir parça daha sorumlu olması, söylenenlerin doğruluğunu araştırma yetkinliğinde olması, halkın sağlığıyla oynanmasına alet olmaması beklenir. Muayenehane koşulları için hekimlere kök söktüren ve orta çağ tıp uygulamalarına meşruiyet kazandırmaya çalışan Sağlık Bakanlığı ile sağlık sorunlarından çok ülke meselelerini kendisine dert edinen sağlık meslek örgütlerine ise söyleyecek söz bulamıyorum.
Sorun Karatay’ın haklı olup olmaması değil, rehber olarak bilimi alıp almayacağımızdır.
Beni bu yazıyı yazmaya iten temel motivasyon, ülkemin mürşit olarak bilimi seçmeyişine duyduğum üzüntüdür. Halka rehberlik yapması beklenen medyanın içinde bulunduğu sefalet ve aralarında bazı meslektaşlarımın da olduğu okumuşların şarlatanlıklara verdikleri primdir.