Ailenin en ünlü üyesi atorvastatindir. Son yıllarda rozuvastatine de ilgi artmıştır.
Hangisinin seçileceğinde en önemli belirleyici, tedavinin düşük, orta veya yüksek yoğunluklu olması hedefidir.
Tanı konmuş, bilinen kalp ve damar hastalığı olanlarda, -tabloda yeşil ile gösterilen- yüksek yoğunluklu tedavi önerilmektedir (Bakınız Tablo). Bu 80 mg atorvastatin veya 20-40 mg rozuvastatin ile yapılabilir. 80 mg tolere edilemiyorsa 40 mg atorvastatinin de kullanılabileceği söylenmektedir.
Bilinen kalp ve damar hastalığı olmamasına karşılık statin kullanılması gerekenlerde önerilen –tabloda somon rengiyle gösterilen- orta yoğunluklu tedavidir ki bu statin ailesinin her hangi bir üyesiyle gerçekleştirilebilir.
Bazı yayınlar, daha yüksek koruma sağlanması için, LDL kolesterolde %50’den fazla azaltmanın hedef alınması ve tedavinin buna göre düzenlenmesi düşüncesindedir. Kimi yayınlarda da, ardışık iki ölçümde LDL kolesterol 40 mg/dL’nin altında saptanırsa, statin dozunun azaltılabileceği belirtilmektedir.
***
Yan etki açısından statinlerin birbirlerine belirgin üstünlükleri yoktur. Ancak;
- –daha sonra paylaşacağım- kaslara olumsuz tesirin pravastatin ve fluvastatinde daha az olduğu söylenmektedir.
- Böbrek işlevleri bozuklarda, -doz ayarlaması gerekmeden- idrarla atılımın en az olduğu atorvastatin veya fluvastatin tercih edilebilir.
- Karaciğer işlev bozukluğunda pravastatinin tercih edilmesi önerilmektedir.
- Birincil koruma için pravastatin kullanıldığında şeker hastalığı riskinin daha az olduğunu bildirenler vardır.
***
İlaç etkileşimi ne yazık ki, pek dikkat edilmeyen bir husustur. Kullanım kararı verilirken, her ilaçta olduğu gibi, hastalara verilen statinin, diğer ilaçlarla etkileşip etkileşmediğine bakılmalıdır. İlaç etkileşiminin pravastatin, fluvastatin, rozuvastatin ve pitavastatinde daha az olduğu söylenmektedir.
Lovastatin, atorvastatin, rozuvastatin ve simvastatin kan pıhtılaşmasını azaltan varfarin (Coumadin)’in tesirini artırabilir. Ya buna göre tedavi yeniden uyarlanmalı veya bu etkileşimin olmadığı pravastatin, fluvastatin veya pitavastatin tercih edilmelidir. Statinlerin çoğu digoksin adlı kalp ilacının kan seviyesini değiştirebileceğinden, tedavide ayarlama gerekebilir.
***
Kolesterol sentezi daha çok gece olduğundan, yarı ömrü daha kısa ilaçlar sabah alındıklarında tesirleri azalacaktır. Bu yüzden fluvastatin, lovastatin ve simvastatinin akşam alınması uygun olur. Gıdalar, lovastatinin emilimini artırdığından öğünle birlikte alınması tercih edilir.
***
Farklı statinler arasında devasa farklar yoktur. Seçim kullanılması planlanan doza ve muhtemel yan etkilere göre yapılır.
Statin tedavisi başlanacağında, risk değerlendirmesi açısından açlık kan şekeri ve glikolize hemoglobine (HbA1c), kan yağlarına (LDL ve HDL kolesterol ile trigliserite) ve elimizde referans olması açısından kas hasarı için kreatin kinaza (CK), karaciğer hasarı için alanin aminotransferaza (ALT) bakılmasında fayda vardır. Statin toleransına tesir ettiklerinden, D vitamini eksikliği için 25-hidroksi vitamin D ve tiroid hormon yetersizliği (hipotiroidi) için TSH kan tetkiki yapılabilir.