Araştırmalar, diyete sadakatin, hangi diyeti uyguladığınızdan daha önemli olduğunu söylüyor. Yani başarıyı diyetin çeşidinden çok sürdürülebilirlik belirliyor.
Diyete başlama kararı, değişime hazır olunduğunun ifadesi sayılabilir. Muhtemel kazanımlar ve karşılığında ödenecek bedel tartılmış ve kazanımların daha büyük olduğuna karar verilmiş demektir. Daha zarif ve daha sağlıklı bir bedene sahip olunacağı beklentisi, muhtemel sıkıntılara katlanma gücü vermektedir. Hele bir de, bu arada tatmin edici bir kilo kaybı başarılırsa, dayanma gücü daha da artacaktır.
Ne var ki, süre uzadıkça, olağan yaşantıyla çelişen “sapkın” hayat, giderek zorlaşmaya başlar. Diyetin yol açtığı sapma, olağan yaşamdan ne kadar farklıysa, direnme gücünün kaybolma olasılığı o denli artar. Aşağıda anlatacağım bedenin diyetten vaz geçirmeye yönelik gayretlerinin de etkisiyle yavaş yavaş irade çökmeye başlar. Sıklıkla sonunda teslim bayrağı çekilir ve şişmanlatan hayata kalınan yerden devam edilir. Özgüven kaybı ve yeni teşebbüslere dirençli bir beden, bu tatsız sürecin ekstrasıdır.
***
Diyetin başarısı hangi diyet olduğundan çok diyete sadakatle ilişkilidir. Diyet sırasında olağan yaşantınızdan ne kadar sapıyorsanız, sürdürmekte o kadar zorlanırsınız.
Genellikle bedenimizi beynimizin kontrolündeki bir et ve kemik yığını gibi görürüz. Bu, aldığımız kararları, bedenimize kolayca uygulatabileceğimiz iyimserliği getirir. Oysa beden beynin de işin içinde olduğu, birbiriyle mükemmel uyum içinde çalışan ve çok hassas dengeler üstüne kurulu bir koalisyon ve harikulade bir organizasyondur.
Diyet kararı, belli bir dereceyi aştığında, enerji yönetimini yaşamsal bulan organizma için bir tehdittir. Her tür denge bozucu tehdit gibi, -beynin kararına rağmen- vücut bunu değerlendirir ve gerekli tedbirleri alır. Ancak değerlendirme ve bu değerlendirmelere göre uyum çabaları biraz zaman alabilir. Başlardaki bu “şaşkınlık, değerlendirme ve planlama” dönemi, diyet yapana yardımcı olur.
Söz gelimi; çok şeker, az protein geleceğini düşünerek hazırlık yapan bağırsak, yeni diyetin fazla proteinini yeterli verimlilikte işleyip vücuda kazandıramaz. Yahut hala bol kalori bulacağı umuduyla enerji verimliliğini öncelememişken, kalori kısıtlaması, vücudu beklemediği bir kalori açığıyla karşı karşıya bırakır. Bunlar da zayıflamaya yardım eder.
***
Ancak, bu diyet sapmasının geçici olup olmadığının, ne kadarlık bir sapma olduğunun, hangi unsurları barındırdığının belirlenmesinden sonra vücut, oluşan yeni duruma kendisini uyarlamaya çalışır. Diyetçe tehdit edildiği yargısındaysa,
iştahtan enerjinin harcanmasına kadarki enerji yönetim sistemlerinin tüm aşamalarında (bakınız grafik)
ayarlarını gözden geçirir ve yeni diyetin sonuçlarını ortadan kaldırmaya yönelir. Ve daima başarır.
Milyonlarca yıllık evrim, enerji darboğazlarını aşmada vücudu olağanüstü donanımlı hale getirmiştir. Bu başarı artık, diyet yapanın aleyhine işlemeye başlar.
***
Hassas dengeler üstüne kurulu bedenimiz, sapmalardan hoşlanmaz, hele ki bunu tehdit olarak algılarsa, buna direnir. Siz diyeti sürdürseniz bile, ayarları değiştirip eski kiloya dönmeye çalışır.
İşin kötüsü, her diyet çabasının –söz ettiğimiz yeniden ayarlamalar yüzünden- bir öncekinden daha zor olmasıdır. En başarılı diyet ilkidir. Her bir yeni girişim, vücudu daha hazırlıklı bulur.