“Geçmişten günümüze D vitamini” ni tartışırken, raşitik çocukların solunum yolu enfeksiyonlarına sık yakalandıkları ve bunlara balık yağının iyi geldiği gözlemini; iyileşmeye katkı sağladıkları düşüncesiyle verem hastalarını tedavi için sanatoryumların güneşli yerlerde kurulduğunu ve deri veremine güneşin iyi geldiğini gösterdiği için 1903 yılında Finsen’in Nobel ödülüne layık görüldüğünü konuşmuştuk.
D vitamininin mikroplu hastalıklara iyi geldiği iddialarına ilişkin güçlü kanıtlar yoktur.
Bunların verdiği ilhamla verem hastalarında pek çok çalışma yapıldı. Bu çalışmaların bir bölümünde, D vitamini seviyesi düşük olanlarda verem hastalığının daha ciddi olduğuna ilişkin bulgular saptandı. Bunlara dayanarak verem hastalarında, verem ilaçları yanında D vitamin desteğinin yapılan araştırmaların bazısında faydalı olduğu bildirilse de, aralarında –muteber- bir Cochrane sistemik gözden geçirmesinin de olduğu bazı çalışmalarda D vitamini desteği verilenlerle verilmeyenler arasında bir fark saptanmadı.
D vitamini almaçlarının (reseptörlerinin) bağışıklık sisteminin pek çok hücresinde saptanması, yalnızca veremde değil, bakterilerin neden olduğu diğer enfeksiyonlarda da D vitamininin müdahil olabileceğini düşündürdü. Bu bağlamda, KOAH denilen sürekli ve ilerleyici nefes darlığıyla seyreden solunum yolları darlığı, zatürre (pnömoni) araştırıldı. Sonuçların çok ümitvar olduğu söylenemez. KOAH hastalarında zaman zaman ortaya çıkan alevlenmelerde D vitamini desteği çok işe yaramıyordu. Ama bir çalışmada saptanan, çok ciddi D vitamini eksiği (kanında D vitamini: 25HVD düzeyi 10 ng/mL’nin altında) olan KOAH’lılardaki alevlenmeleri azalttığı bulgusunu dikkat değer buldum. D vitamininin, çocuklarda çetrefil olanlara değil ama basit orta kulak iltihabı alevlenmelerine fayda sağladığı bildirildi. Ama bebeklerin ilk zatürre geçirme zamanına bir etkisi görülmedi.
Görece kapsamlı bir çalışmada, 21 farklı merkezden, 5.292 yaşlı rastgele dörde ayrılıp; tek başına günde 800 İÜ D3 vitamini, tek başına 1000 mg kalsiyum, kalsiyum+D vitamini birlikte ve ilaç taklidi (plasebo) desteği yapıldığında, 24-62 aylık izleme döneminde, enfeksiyon sıklığı ve antibiyotik kullanımı ihtiyacı yönünden D vitamini desteği işe yaramadı.
Kışları daha fazla grip ve soğuk algınlığı (daha geniş anlamda daha fazla solunum yolu enfeksiyonu) geçirmemizde güneşsizliğin (yani D vitamini eksikliğinin) payı olabilir miydi? Bu konuda pek çok çalışma yapıldı. İlişki bulan da oldu, bulamayan da…
Merak edenler bu konuda yapılmış bazı çalışmaların özetine bakabilirler (D vitamininin mikrobik hastalıklarla ilişkisine ait çalışmalar). Merak etmeyenler bir sonraki bölüme geçebilirler.