Şimdiye değin paylaştığımız araştırmaların sonuçlarının kafa karıştırdığına kuşku yok. Üstünde uzlaşılan şeylerin sayısı pek az. Herkes gibi bundan rahatsız olduklarını varsaydığım bir araştırmacı grubu, 2014’ün sonlarında, D vitamininin farklı hastalıklara etkisi konusunda yapılmış toplam 1256 yayın arasından seçilen 107 sistematik gözden geçirmenin; D vitamini desteğiyle ilgili 87 rastgele örneklemeyle kontrollü yapılan çalışmanın ve 74 gözleme dayalı incelemenin meta-analizini yapmışlar. Bir bakıma bugüne kadarki önemli çalışmaların bir dökümü gibi düşünebiliriz. Buldukları sizi ne kadar tatmin eder bilmiyorum ama kabaca şöyle özetlenebilir:

• Hem gözleme dayalı, hem de rastgele örneklemeli çalışmalarda aynı sonucu paylaşan yeterince güçlü (p < 0.001) kanıtın olduğu ya da rastgele örneklemeyle kontrollü yapılan çalışmalarda yeterince güçlü (p < 0.001) kanıt olan ve gözleme dayalı incelemelerde aksi yönde sonucun olmadığı yani D vitamininin etkisi konusunda doğruluğuna kuvvetle inanabileceklerimiz şunlardır:
• Çocuklarda D vitamini desteğiyle diş çürüklerinde azalma,
• Annenin D vitamini desteği alması ya da daha iyi D vitamini seviyesine sahip olmasının bebeklerinin doğum ağırlığında artış,
• Diyaliz gerektiren kronik böbrek yetmezliği hastalarında parathormon (PTH) seviyesinde düşüş.

• Mevcut verilere göre, D vitamininin herhangi bir etkisinin olmadığını söylemek için yeterince inandırıcı delil olduğu düşünülen haller şunlar:
• Tüm ya da yayılımcı prostat kanseri, böbrek kanseri, -hem menopoz öncesi, hem de sonrası- meme kanseri riskinde ve genel olarak kansere bağlı ölümlerde azalma,
• Annenin D vitamini desteği alması ya da daha iyi D vitamini seviyesine sahip olmasının sezaryen riskini azaltması,
• Annenin D vitamini desteği alması ya da daha iyi D vitamini seviyesine sahip olmasının bebeğin boyunda artış sağlaması, çocuğun kilosunda artışa neden olması,
• Şeker hastalarında açlık şekerinde azalma,
• Çocuklarda –genel olarak, önkolda, kalçada, omurgada- kemik mineral yoğunluğunda artış sağlaması; alt üyenin (uyluk, bacak, ayak) kuvvetlenmesi.

• Rastgele örneklemeyle kontrollü yapılan çalışmalarda anlamlı (0.001 <  p <  0.05) kanıt olan ve gözlemsel incelemelerde zıt yönde sonucun olmadığı ya da gözlemsel incelemelerin meta-analizinde hayli anlamlı (p <  0.001) veriler olup, rastgele örneklemeyle kontrollü yapılan çalışmalarda aksi yönde verinin olmadığı yani D vitamininin etkisi konusunda doğruluğuna kuvvetle olmasa da, inanabileceklerimiz şunlar:
• Kas kuvvet artışı,
• Uyluk kemiği (femur) boynunda kemik mineral yoğunluk artışı,
• Omurga harici kırıklarda azalma,
• Bilişsel bozulma ve depresyonda azalma,
• Kiloda, daha doğrusu beden kitle indeksinde (BKİ) azalma,
• Metabolik sendrom ve tip 2 şeker hastalığı (diyabetes mellitus) riskinde azalma,
• Kalp ve damar hastalığı, tansiyon yüksekliği (hipertansiyon), kansız kalmaya bağlı (iskemik) ve genel olarak inme (strok) riskinde azalma,
• Kalın bağırsak (kolorektal) kanser riskinde azalma,
• Diyaliz gerektiren kronik böbrek yetmezliği hastalarında alkalen fosfataz (ALP) azalması, denge kaybında azalma, kan kalsiyum düzeyinde olumsuz artış (hiperkalsemi),
• Gebelik yaşına (gestasyonel yaşa) göre bebeğin küçüklüğünde ve gebelik şeker hastalığı (gestasyonel diyabet) riskinde azalma,
• Annenin D vitamini desteği alması ya da daha iyi D vitamini seviyesine sahip olmasının bebeğin doğum sırasında kafa çevresinin artışı.

• Bunun dışında kalan konular hakkında yeterince inandırıcı kanıt olmadığı söylenmiş. Bunlar arasından önemli bazıları şu şekilde:

• Düşme riski, kemik mineral yoğunluğunda, kalça ve omurga kırıklarında azalma, çocukta kemik yoğunluğunda artış ve raşitizm (rickets) riskinde azalma, yaşlılar ve kronik böbrek yetmezliği hastalarındaki kırıklarda azalma, eklem kireçlenmesi (osteoartrit) risk azalması,
• Aktif verem, üst solunum yolu enfeksiyonu, mikrobik hastalıklardan ölüm riskinde azalma,
• Bağışıklığın vücudun kendisine saldırdığı (otoimmün) hastalıklarda (tip 1 şeker hastalığı, multipl skleroz, Crohn, sistemik lupus eritematozus, ankilozan spondilit, romatoit artrit, otoimmün tiroidit, vitiligo) azalma,
• Alzheimer riskinde azalma, yaşlılarda performans düşmesinde azalma,
• Toplam kolesterol seviyesinde artış; çocuklarda glikoz, insülin, LDL, HDL, TG seviyelerinde azalma,
• Kalp ve damar hastalığından ölüm, kalp krizi (miyokart enfarktüsü) riskinde azalma,
• Meme, yumurtalık (over), yemek borusu (özofagus), mide, böbrek, akciğer kanserleri; kolorektal adenom, non-Hodgkin lenfoma riskinde azalma; meme, kalın bağırsak, melanom, akciğer, prostat kanserlerinin seyrinde iyileşme,
• Herhangi bir nedenden ölüm riskinde azalma,
• Kronik böbrek yetmezliği hastalarında diyaliz ihtiyacı, paratiroidektomi ve ölüm riskinde azalma,
• Gebe kalma ihtimalinde, gebede pre-eklampsi, bakteriyel vajinozis, kemik sağlıksızlığı, doğum sonrası depresyon riskinde azalma
• Annenin D vitaminine bağlı olarak çocukluk enfeksiyonlarında, çocukta astım, alerjik rinit ve atopik dermatit riskinde, beyin işlevleri ve hastalıklarında azalma,
• Yenidoğan ve bebek büyümesi.